Bijdrage: Spreek­tekst bij bespreking Coali­tie­ak­koord 2023-2027

Voorzitter,

We hebben het coalitieakkoord gelezen en naast ons eigen verkiezingsprogramma gelegd. Er staan goede zaken in het coalitieakkoord, maar ook punten waar ernstig tekort wordt geschoten. En daarnaast alle zaken die níet zijn opgenomen, mogelijk de meest belangwekkende categorie.

Het positieve nieuws is dat een meerderheid van het algemeen bestuur de urgentie voelt werk te maken van de Kaderrichtlijn Water. We moeten ook wel, want een wettelijke verplichting. Knoop het goed in je oren: we hadden al in 2015 moeten voldoen aan de KRW. Eigenlijk is het een grof schandaal dat we zo lang hebben vertraagd en uitgesteld. Dat kunnen we ons ook zelf aanrekenen. Of zoals hoogleraar Piet Verdonschot in dagblad Trouw van 5 maart jongstleden liet optekenen: “Waterschappen hebben hun taken en verantwoordelijkheid hierin de afgelopen jaren laten liggen.” Zo. De waterkwaliteitscrisis kan volgens Verdonschot wel tot tien keer erger worden dan stikstof. Het land gaat dan op slot. Een ramp in slow motion.

Goed nieuws dus dat de coalitie dit scherp heeft. Daar vinden we elkaar zij aan zij. Maar het kan nog dwingender, het is een verhaal van wortel én stok. Goed dat in Unieverband wordt aangekoerst op zwaardere lozingsnormen, maar zoek vooral ook de wettelijke mogelijkheden en grenzen op om zelf progressief beleid op te tuigen. In pachtcontracten kunnen ook dwingende voorwaarden worden opgenomen, zoals een stop op het gebruik van glyfosaat. Invoering van de Waterschapsverordening per volgend jaar biedt in het algemeen een goede kans om eens goed met de stofkam door ons eigen beleid te gaan en waar mogelijk op te plussen. Doet de coalitie met ons mee?

Voorzitter. We vinden innovatie en nieuwe slimme technieken allemaal prachtig, daar niet van. Maar zaken als waterinfiltratiesystemen bestendigen de status quo en daarmee praktijken die indruisen tegen een klimaatbestendige en biodiverse toekomst. Het is een uitwerking van ecomodernisme: doorgaan op de oude weg maar met nieuw asfalt. Want laten we wel wezen: er is een olifant in deze Victorzaal. En die heet intensieve veehouderij. De prominente belangen van de agro-industrie zie je ook terug in het coalitieakkoord. Namelijk dat het niet als probleem wordt erkend. Sterker nog, het wordt gefaciliteerd. En woorden doen ertoe, voorzitter. Wat zijn dan vitale bedrijven, vitale sectoren? Moeten we moeite doen deze in de lucht te houden, ook als ze een mooie groene planeet in de weg staan? Zo wordt onderwaterdrainage opgevoerd als oplossing tegen bodemdaling, in plaats van peilverhoging. Beste collega’s, laat je geen rad voor de ogen draaien. Geo-engineering en technofixes zijn lapmiddelen. Hup omhoog met dat peil. Politiek is keuzes maken.

Die keuzes zien we vaak niet terug, het coalitieakkoord blijft vaag. Het blijft bij vergezichten, stippen aan de horizon, intenties, soms omfloerst taalgebruik. Wat betekent milieuvriendelijk visbeleid bijvoorbeeld? Waarom niet gewoon vinden dat hengelen verboden moet worden? Wat heeft het waterschap eraan om dierenleed te faciliteren? Het blijft vaag wat de coalitie nou precies wil. Daarom zien we graag dat het coalitieakkoord wordt vertaald in een collegewerkprogramma, met targets waar we D&H over vier jaar aan kunnen houden. Kunnen we dit verwachten?

Voorzitter, ons standpunt over de omgang met invasieve uitheemse soorten is bekend. Het coalitieakkoord spreekt zich niet uit over herijking van de muskusrattenbestrijding, wat een veeg teken is. Er zijn alternatieven voor bestrijding, zoals het coalitieakkoord van collega-waterschap Amstel, Gooi en Vecht laat zien. In dát coalitieakkoord staat: “We zetten in op preventie van schade door muskusratten in plaats van bestrijden van muskusratten.” Hoe? Nou: “dijkmonitoring, graafwering, vervanging van verdrinkingsvallen door vangmethoden die met minder dierenleed gepaard gaan en inrichten van vrijplaatsen.” Het kan dus wél, voorzitter! Je moet het willen zien.

Preventie is ook het preferente pad om vestiging van uitheemse rivierkreeften tegen te gaan, en daarna systeemweerbaarheid. Dat biedt soelaas op de lange termijn, anders dan de massadoding die nu plaatsvindt in de Krimpenerwaard. Daar biedt het coalitieakkoord lichte hoop, we citeren: “Wij willen input geven voor de onderzoeksagenda van het ministerie van LNV.” Die onderzoeksagenda is nog vormbaar, dus we verwachten een stevige lobby om sterke, robuuste ecosystemen met natuurlijke vijanden van de rivierkreeft als de oplossing aan te brengen. Gaat de coalitie haar afgevaardigden in het college daartoe opdracht geven?

Voorzitter, in het verkiezingsprogramma van Water Natuurlijk staat: “Bij het bepalen van de waterschapsheffingen hebben we oog voor financieel kwetsbare groepen”. Dat vindt de PvdA ook, partij voor mensen in loondienst of in de bijstand en in een huurwoning. Die wil een andere kostentoedeling, voorzitter. En verruiming van de mogelijkheden voor kwijtschelding. Zoals gezegd hebben we het coalitieakkoord gelezen. Niets van dat alles, voorzitter. Of toch, een procentje. Één procentje er vanaf voor ingezetenen. Geen kwijtschelding van de zuiveringsheffing. Het is treurig dat de PvdA en Water Natuurlijk niks voor elkaar hebben willen krijgen voor de gezinnen in armoede.

We hoorden zojuist dat de Partij van de Arbeid vooral geluisterd heeft. Dan moet de VVD vooral geschreven hebben. Want is vooral een neoliberaal programma geworden, met instandhouding van het karig kwijtscheldingsarrangement. De focus op technofixes. En het verpatsen van onze erfpachtpercelen, zeg maar het tafelzilver. Wij zijn tegen erfpachtconversie en we willen juist behoud van onze grondposities voor actief grondbeleid in het realiseren van groenblauwe verbindingen. Een slechte zaak dus. Woorden als ‘innovatie’ en ‘efficiency’, ‘sober en doelmatig’ komen ook rechtstreeks uit het woordenboek van new public management.

Voorzitter, daar hebben de volgende generaties in Schieland en de Krimpenerwaard niks aan. Die verlangen een responsief waterschap dat de noden van deze tijd adresseert, geen koele rekenmeester. Een overheid moet zo groot zijn als de noden van de tijd. Waak voor een hypotheek op de toekomst en doe wat nodig is.

Tot zover.

Link naar de agenda van de VV op 29-6-2023:
https://hhsk.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/Index/821221cc-5132-4973-a0e3-ae9956edcf11