Phoslock geen wonder­middel

Indiendatum: 21 aug. 2024

Schriftelijke vragen aan het college van dijkgraaf en hoogheemraden conform artikel 37 van het Reglement van Orde van het algemeen bestuur

Betreft: Phoslock geen wondermiddel

Rotterdam, 21 augustus 2024

Geacht college,

Vorige week is blauwalg aangetroffen in de Kralingse Plas, een waterlichaam dat meetelt voor het behalen van de doelen uit de Kaderrichtlijn Water (KRW). Mediaplatform OPEN Rotterdam heeft er een bericht[1] aan gewijd op haar website. In de Kralingse Plas wordt een aantal maatregelen genomen om de fosfaatbelasting van het water terug te dringen. Die zien deels op het voorkomen van waterinlaat met een hoog gehalte aan fosfaat maar ook op het aanpakken van fosfaat dat al in de plas is of vrijkomt uit de bodem.

Op 31 maart 2021 heeft de verenigde vergadering ingestemd met het voorstel[2] van het college om de hoofdmaatregel in het defosfatiseren van de Kralingse Plas te wijzigen van afzanden naar het gebruik van Phoslock, in afstemming met de gemeente Rotterdam. Het gebruik van Phoslock houdt in dat metaalhoudende klei op de bodem wordt verspreid, die vervolgens fosfaat opslaat. Het is een vorm van chemische bestrijding.

Uit het voorstel blijkt dat het college ervan overtuigd is (geweest) dat Phoslock een effectieve maatregel is om fosfaat uit het water te verwijderen. Slechts na een periode van grofweg vijf jaar zou een kleine onderhoudsdosering moeten hebben volstaan om de werking van Phoslock voort te zetten. Dat er nu na een kleine drie jaar na het eerste gebruik reeds blauwalg is aangetroffen, is een flinke streep door de rekening.

Partij voor de Dieren en JOU zijn onaangenaam verrast dat Phoslock niet het gewenste resultaat brengt. De Kralingse Plas is cruciaal voor het hoogheemraadschap om aan te tonen dat de waterkwaliteit op orde is. Daarnaast is de Kralingse Plas een belangrijke voorziening voor de inwoners van ons beheergebied, die graag gebruik willen maken van de plas als officiële zwemwaterlocatie. Dat blauwalg tot huidirritatie of maag-en darmklachten bij zwemmers kan leiden, is slechts één van onze zorgen. Die andere zijn dat het de overheid kennelijk niet lukt blauwalg in de Kralingse Plas structureel aan te pakken én dat het belang van zowel de natuur als onze inwoners andermaal in de wachtstand staat.

1. Bent u net als wij onaangenaam verrast dat er blauwalg is aangetroffen in de Kralingse Plas?

2. Bent u nog altijd van mening dat Phoslock doet wat het belooft zonder navenante ecologische schade, in weerwil van de Kralingse Plas als praktijkvoorbeeld? Indien ja, op welke wetenschappelijke onderbouwing steunt u?

3. Wat gaat u doen om blauwalg in de Kralingse Plas tegen te gaan?

Voor het collectieve geheugen: blauwalg in de Kralingse Plas is inmiddels al twee keer chemisch bestreden. De eerste keer, in 2016, werd waterstofperoxide gebruikt. Als gevolg trad er massale vissterfte op.

3. Hoe belangrijk is de visstand in de Kralingse Plas voor het behalen van de KRW-doelen in dit waterlichaam? En hoe staan we er nu voor wat betreft doelbereik?

4. Wordt de visstand gemonitord sinds het gebruik van Phoslock in de Kralingse Plas, om zo te bezien of er over langere tijd een verslechtering optreedt in de staat van instandhouding van soorten? Indien ja, wat is het huidige beeld over de relatie tussen Phoslock en de visstand?

5. Welke lessen heeft u getrokken uit een eerder geval van chemische bestrijding van blauwalg en de desastreuze gevolgen die hieruit kunnen voortvloeien voor de staat van instandhouding van vissoorten?

Destijds waren de lagere kosten een reden voor het kiezen van Phoslock in plaats van afzanden. Uit voornoemd voorstel blijkt dat voor het afzanden als hoofdmaatregel €1,2 miljoen was gereserveerd in de begroting van het hoogheemraadschap. Mogelijk zijn die kosten met de wijziging naar het gebruik van Phoslock als hoofdmaatregel afgenomen. Naar ons weten is er geen voorziening of reserve gevormd om eventuele nieuwe kosten te dekken. De gemeente Rotterdam heeft wél een bestemmingsreserve gevormd om kosten te dekken die samenhangen met de fosfaataanpak van de Kralingse Plas.

6. Wat is uw bijdrage geweest voor het gebruik van Phoslock, als hoofdmaatregel in het aanpakken van fosfaatbelasting in de Kralingse Plas?

7. Voorziet u additionele kosten nu blijkt dat Phoslock veel minder effectief is in het terugdringen van de fosfaatbelasting van de Kralinge Plas? Indien nee, waarom niet? Indien ja, hoe gaat u dit dekken?

Naar ons weten heeft het college in ieder geval in één ander oppervlaktewater het gebruik van Phoslock toegestaan, te weten Bleiswijkse Zoom. Mogelijk zijn er andere locaties. Thans overweegt de gemeente Rotterdam om óók Phoslock toe te passen in de Bergse Plassen, tevens in ons beheergebied. Eerst moet er onderzoek worden verricht, ook indachtig eventuele aanwijzing van de Bergse Plassen als nieuwe officiële zwemwaterlocatie.

8. Waar past u het gebruik van Phoslock toe in ons beheergebied? Is op deze plekken ook blauwalg aangetroffen zoals in de Kralingse Plas?

9. Bent u bekend met mogelijk toekomstig gebruik van Phoslock in de Bergse Plassen? Indien ja, wat vindt u van deze mogelijkheid?

10. Bent u bereid bij voorbaat tegen verder gebruik van Phoslock in ons beheergebied te zijn? Indien nee, waarom niet?

Recent heeft de verenigde vergadering een peilbesluit genomen voor de Krimpenerhout, op voorstel[3] van het college. Het besluit is een wijziging van de maximale en minimale peilhoogten om zo op natuurlijke wijze blauwalgbloei tegen te gaan. Het water mag in de droge periode wat lager staan, zodat minder inlaat van fosfaatrijk water nodig is om te voldoen aan het peilbesluit.

11. Waarom zou peilbeheer niet kunnen worden toegepast in de Kralingse Plas, als effectieve natuurlijke maatregel tegen blauwalg?

12. Welke andere natuurlijke maatregelen zijn er als alternatief voor chemische bestrijding? Graag een compleet overzicht voor onze informatiepositie.

Wij zien uw beantwoording met belangstelling tegemoet.

Met vriendelijke groet,

Jaap Rozema, Partij voor de Dieren
Linda Jansen, Partij voor de Dieren
Jet Valk, JOU

[1] OPEN Rotterdam 16-8-2024 - Blauwalg gevonden in de Kralingse Plas: ‘Blijf uit het water’
[2] Document HHSK: B.5 2021.00210 Voorstel Wijziging aanpak en bijdrag structurel aanpak waterkwaliteit Kralingse PlasDef (1)
[3] Document HHSK: [2024.03943] 240423 VV-voorstel peilbesluit Krimpenerhout